มาร์ค ชากัล ชีวิตวัยเด็ก (Marc Chagall 1)

ภาพวาดตนเองเมื่อปีค.ศ.1914 เมื่ออายุ 27 ปี (Marc Chagall self-portrait in 1914)

ผู้สังเกตการณ์ย่อมมีความอยากรู้อยากเห็นเป็นสมบัติ 
ถ้าผลจากการสังเกตการณ์นั้น เอื้อหรือให้ประโยชน์โดยตรงหรือโดยอ้อมกับตนเองหรือคนอื่น 

ความอยากรู้อยากเห็นที่มีจึงเป็นสมบัติที่เป็นคุณ

ไม่ใช่ความบังเอิญที่มนุษย์โลกจำนวนมากชื่นชอบผลงานของมาร์ค ชากัล

จึงอยากทำความรู้จักกับผู้สร้างงานผ่านปูมหลัง ความเป็นมาเป็นไปในชีวิต

ย่างก้าวก่อนและหลังการเป็นศิลปินโลก

ดังนี้จึงค้นคว้าหาอ่านจากที่ต่างๆ

ตัวหนังสือเกี่ยวกับชีวิตและผลงานของ มาร์ค ชากัล
ทำให้ผู้สังเกตการณ์อย่างฉันได้ติดปีกโบยบินไปในโลกของเขาอย่างมีชีวิตชีวา กระตือรือร้น

ตื่นตาตื่นใจและได้ประโยชน์ 

ขอแบ่งบทความนี้เป็นตอนๆตามประสาคนเขียนบทกวีที่เคยชินกับความสั้นยาวที่พอดีกับความรู้สึกและเนื้อหาสาระที่นำมาถ่ายทอด

*

มาร์ค ชากัล (1887-1985) โดดเด่นเป็นตัวแทนของกลุ่มหัวใหม่(Avant-Guard)ของโลกตะวันตก
เขามีสไตล์เป็นของตนเอง ผสมผสาน 
เอ็กสเพรสชั่นนิสม์ ศิลปะที่แสดงออกถึงอารมณ์ความรู้สึก หรือลัทธิสำแดงพลังอารมณ์ ที่ไม่ให้ความสำคัญกับความเสมือนจริง  

 ซิมโบลิสม์ (Symbolism) ที่ใช้สัญลักษณ์เป็นสื่อถ่ายทอด 
คิวบิสม์ (Cubism)  ต้นแบบศิลปะ Abstract จุดกำเนิดของศิลปะสมัยใหม่  (Modernism)  

ที่ริเริ่มและนำทางด้วยผลงานของพลาโบ ปิคัสโซ่ (Pablo Picasso) และจอร์จ บราก (George Braque) หลายพันชิ้นเข้าด้วยกัน

มาร์ค ชากัลสร้างงานผ่านการใช้เทคนิคและสื่อถ่ายทอดต่างๆ ที่ทำให้เขาเป็นหนึ่งในศิลปินผู้ประสบความสำเร็จสูงสุดในศตวรรษที่ยี่สิบ

มาร์ค ชากัลเป็นชื่อที่เขานำมาใช้เมื่อเดินทางถึงปารีส

ชีวิตวัยเด็ก

มาร์คเป็นคนยิวเกิดในรัสเซีย  
ชื่อเดิมคือ โมเช่ ชากัล Moishe Chagal ชื่อต้นเป็นภาษาฮิบบรู นามสกุลเป็นนามสกุลสามัญในหมู่ยิว

ชื่อตามกฎหมายในเอกสาร เจ้าหน้าที่เปลี่ยนให้เป็นชื่อแบบรัสเซีย มาร์ค ซัคคาโลวิค ชากาลอฟ (Mark Sakhalovich Shagalov)

ในเวลานั้น การเป็นชาวยิวในรัสเซียเป็นเรื่องยากลำบาก

เป็นคนนอก เป็นพลเมืองชั้นสอง

ชาวยิวถูกห้ามไม่ให้อยู่อาศัยในเมืองหลวงหรือเมืองใหญ่

ชาวยิวไม่สามารถเป็นเจ้าของที่ดินและถูกห้ามไม่ให้อยู่ในหมู่บ้านเล็กๆ

พวกเขาถูกผลักดันให้ออกไปสร้างบ้านเรือนอยู่ไกลๆ ในหมู่บ้านขนาดย่อม

และเด็กๆชาวยิวเกือบทั้งหมดไม่ได้รับโอกาสให้เล่าเรียนในโรงเรียนของรัฐ

เพียงจำนวนน้อยเท่านั้นที่ได้รับอนุญาต

พวกที่ได้รับอนุญาตก็ไม่มีทางเลือกมากนักนอกจากเรียนเพื่อเป็นหมอและทนาย 
เด็กๆจึงต้องเข้าเรียนในโรงเรียนเล็กๆที่ตั้งขึ้นและจัดการโดยชาวยิวด้วยกัน

ชีวิตยากจนข้นแค้นและขาดโอกาสเล่าเรียนในสถานศึกษาที่มีมาตรฐานสากล 

ครอบครัวชากัลอยู่ในหมู่บ้านใกล้เมือง วิทเอ็บสค์ (Vitebsk)

มาร์คเป็นลูกชายคนโต มีน้องแปดคน

พ่อของชากัลเป็นลูกจ้างพ่อค้าขายปลาแฮร์ริ่งดอง

ในหนังสือ"ชีวิตของข้าพเจ้า" เขาเล่าว่า

“วันแล้ววันเล่า ไม่ว่าฤดูหนาวหรือฤดูร้อน

เมื่อถึงเวลาหกโมงเช้า พ่อของข้าพเจ้าตื่นขึ้นแล้วไปโบสถ์

 สวดมนต์เพื่อคนที่ตายไปแล้วหรือคนอื่นๆอย่างที่เคยทำ

กลับบ้านมาชงชา ดื่มมันแล้วไปทำงาน

งานนรก ไม่ผิดทาสฝีพาย

ปิดบังไปทำไม งานที่พ่อทำมันหนักหนาจนไม่รู้จะเอาอะไรมาเปรียบ

บนโต๊ะอาหารมีเนยและเนยแข็งมากพอเสมอ

มือของข้าพเจ้าไม่เคยขาดขนมปังทาเนย

สัญลักษณ์อันเป็นนิรันดร์"

แม่เป็นแม่บ้าน แร้นแค้นและไร้การศึกษา (ในวิกิพีเดียบอกว่าแม่ขายของชำอยู่กับบ้าน)

แต่เธอผู้นี้ได้ทลายกรงขังชากัลในโลกที่เขาเกิดมาสู่โอกาสทางการศึกษา

โอกาสที่เขาจะค้นพบและตระหนักรู้ซึ่งศักยภาพที่มี

เมื่ออายุสิบสามและเรียนจบชั้นประถม

แม่ของเขาต้องการให้เขาเข้าเรียนในโรงเรียนมัธยมของรัสเซีย

“แต่โรงเรียนนี้ไม่รับชาวยิว"

ไม่มีความลังเลใดๆ

แม่เดินขึ้นบันไดไปเสนอเงินห้าสิบรูเปิ้ลกับครูใหญ่

"เขารับมันไว้”

มาร์ค ชากัลจึงได้เข้าเรียนขั้นมัธยมของรัฐด้วยเงินสินบน


ภาพวาดพ่อแม่ของชากัลโดยชากัล

Chagall's Parents by Chagall

*

ตอนต่อไป "ค้นพบ ศิลปะและคนรัก"

Thanks to Olga's gallery
http://www.abcgallery.com/C/chagall/chagallbio.html 
and wikipedia
http://en.wikipedia.org/wiki/Marc_Chagall